Hormoonbalans, dit zijn de meestgestelde vragen

In deze Q&A beantwoordt onze docent Indra van Beek een aantal van die praktische vragen vanuit een Ayurvedisch perspectief. Denk aan hoe je je voeding kunt aanpassen tijdens je cyclus, wat je kunt doen bij hormonale veranderingen na het stoppen met anticonceptie, of hoe je jezelf kunt ondersteunen bij terugkerende klachten zoals hoofdpijn of schommelende emoties tijdens je menstruatie.

Hoe kan ik mijn lichaam ondersteunen tijdens de perimenopauze?

De overgang is een grote transitie op fysiologisch niveau. Hormoonlevels dalen en dit kan flinke veranderingen met zich meebrengen. Ayurvedisch gezien markeert het de transitie van de Pitta levensfase naar de Vata gedomineerde periode in je leven. Ongeacht je geboorteconstitutie is het daarom belangrijk Vata dosha goed in de gaten te houden. De kwaliteiten die Vata kenmerken zijn o.a. koud, droog en onregelmatig. Balanceren doe je met het tegenovergestelde: zorg voor regelmaat in leef- en voedingspatroon, eet en drink warm, integreer voldoende goede vetten zoals ghee en koudgeperste olijf- of sesamolie en geef jezelf regelmatig een warme oliemassage (of laat dit doen!). Probeer koude en rauwe voeding te vermijden en slaap te prioriteren.

Op welke manier kan ik mijn voeding het beste aanpassen aan mijn cyclus?

Zoals alles in Ayurveda wordt ook de menstruatiecyclus bekeken vanuit de dosha’s.

1. De menstruatie relateert aan Vata
2. De opbouw tot aan de ovulatie relateert aan Kapha
3. De premenstruele fase relateert aan Pitta

Wanneer je in balans bent, kan je dit als volgt vertalen.

1. Tijdens je menstruatie (Vata fase) nuttig je het beste warme en voedende maaltijden. Ook is het fijn om regelmaat aan te brengen in je maaltijden, omdat dit Vata balanceert.
2. Tot aan de ovulatie (Kapha fase) ondersteun je de opbouwende kwaliteiten van Kapha door warm, licht verteerbaar te eten en veel groenten te integreren. Ook kan in deze fase specerijen gebruiken zoals gember en zwarte peper om je spijsvertering te ondersteunen.
3. Vanaf de ovulatie tot aan de menstruatie (Pitta fase) focus je je op goed gevulde maaltijden die je verzadigd houden en helpen met gronden. Vermijd overmatig zure, zoute en scherpe voeding.

Hoe ondersteun ik mijn hormonen na het stoppen van de anticonceptiepil?

Dat is afhankelijk van de klachten die je ervaart, welke levensfase je zit en/of wat je persoonlijke doel is voor wat betreft je gezondheid. Maar waar je altijd mee kan starten, is zorgen dat zowel je eten als drinken (lauw)warm zijn, dat er regelmaat in je slaap/waakritme zit en in de tijden waarop je eet. Begin met 1 ding en onderzoek vanuit daar verder.

Hoe komt het dat ik juist tijdens mijn menstruatie vaak een koortslip/herpes infectie krijg?

Zo rondom en tijdens je menstruatie is je weerstand een stuk lager. Het geslachtshormoon Oestrogeen ondersteunt namelijk de immuun functie en deze daalt flink in de premenstruele fase, de Pitta fase in Ayurveda. De oorzaak ligt echter bij de balans van de dosha’s en je spijsvertering. Bij een koortslip wijst dit meestal op een teveel aan Pitta dosha en mogelijk ook op opgebouwde toxines (ama) in je systeem. Probeer je te richten op zoete en verkoelende voeding zoals zoete, sappige vruchten, granen en bladgroenten. Vermijdt overmatig zuur, zout en scherpe voeding en kijk wat dit voor je doet. Schakel hulp in waar nodig.

Mijn laatste 2 menstruaties waren langer dan anders (12dagen). Tijdens deze menstruatie kreeg ik pas kramp op dag 8. Kan dat of was ik daarvoor misschien toch nog niet ongesteld?

Het is mogelijk dat je menstruatie langer is dan 12 dagen. Dit zou echter wel wijzen op een disbalans in het lichaam is die het onderzoeken waard is, veelal gerelateerd aan Kapha dosha.

Tip: houd eens een cyclusdagboekje bij en schrijf iedere dag 1 woord of zin op die die dag markeert. Het geeft je veel inzicht over je gehele cyclus. Je menstruatie is namelijk geen momentopname, maar een afspiegeling van alles wat je de periode daarvoor gedaan en gegeten hebt. Het is een tijd van introspectie waarin zich van alles aandient dat je eerder mogelijk (onbewust) onderdrukt hebt.

Ik neem 100/120 gram proteïne per dag waarvan het grote deel uit vegan shakes. Is dit oke?

In de Ayurvedische filosofie isoleren we doorgaans geen specifieke macronutriënten zoals eiwitten. In plaats daarvan wordt gekeken naar de kwaliteiten en energetische waarde van voeding om te bepalen wat het beste is voor het lichaam. De vraag is dus hoe voel jij je momenteel? Hoe voelt je spijsvertering? Hoe is je ontlasting? Hoe slaap je? Hoeveel (ont)spanning is er? Aan de hand van je huidige staat van zijn, kan vervolgens gekeken worden naar wat het is dat je nodig hebt; meer warmte, meer zwaarte, meer regelmaat of juist minder van iets.

Ik heb ontzettend veel klachten rondom mijn menstruatie: ik heb veel hoofdpijn, ben snel misselijk, val soms bijna flauw en ben extreem chagrijnig. Ik heb al een uitwendige buikecho gehad, maar daar was niks op te zien. Wat kan dit betekenen?

Één van de aspecten die we zo bewonderen aan Ayurveda is de unieke benadering per individu. Alles hangt samen met jouw persoonlijke constitutie en jouw huidige staat van zijn. Wat eet je, hoe eet je, hoe leef je, hoe slaap je, etc. Dit alles heeft impact op jouw gezondheid én geeft inzicht in wat jij nodig qua voeding om in balans te komen en te blijven. Dit maakt ook dat advies geven zonder je achtergrond te kennen helaas niet mogelijk is. Wel zijn dit interessante onderwerpen voor tijdens de cursus en maken we veel ruimte vrij om dit soort aspecten te bespreken.

Kan je hormoonhuishouding na een zwangerschap blijvend veranderen?

Bij een gezond lichaam en een zwangerschap zonder problemen zou je lichaam in principe in staat zijn om een gebalanceerde hormoonhuishouding te hebben. Er zijn echter genoeg redenen waarom dit niet zo zou zijn. Een zwangerschap is immers één van de grootste hormonale verandering die je kan ervaren als vrouw. 1 ding is wat mij betreft zeker; als jij je niet in balans voelt, zijn er altijd elementen die het onderzoeken waard zijn.

Na het verwijderen van mijn koperspiraal heb ik geen normale hormonale balans meer. Wat nu?

Als eerste is het belangrijk te achterhalen wat de oorzaak is. Vanuit Ayurvedisch oogpunt hangt dat samen met de (dis)balans van de dosha’s, de werking van je spijsvertering, de gezondheid van je weefsels en of je goed kan elimineren (poepen, plassen, zweten). Je kunt hier zelf een hoop over leren tijdens de cursus die ik geef of bezoek een Ayurvedisch arts of -therapeut om je hierbij te helpen.

Heb je zelf nog vragen? Worstel je bijvoorbeeld met balans tijdens de perimenopauze? Wil je weten hoe je je cyclus beter kunt ondersteunen? Of wil je graag stoppen met de pil?

In onze cursus Hormoonbalans en Ayurveda leer je hoe je met eenvoudige, natuurlijke aanpassingen een groot verschil kunt maken voor je welzijn. Je krijgt praktische tools om je eigen gezondheid in balans te brengen en je kan Ayurvedisch expert Indra van Beek al je vragen stellen.