Elke Wisseborn over wetenschappelijk onderzoek

Wat leren de studenten in jouw les?

“In mijn les gaan de studenten op een interactieve manier aan de slag met wetenschappelijk onderzoek en ze leren daarbij verschillende aspecten, zoals: Wat is wetenschap eigenlijk? Hoe gaan we er mee om? Waar kunnen wij als CAM therapeuten goed onderzoek vinden? Hoe zoek je en vooral: hoe beoordeel je of een studie kwalitatief hoogwaardig is of niet?”

“Daarnaast leren de studenten ook hoe ze gericht kunnen zoeken in PubMed. Dat kan heel specifiek op bepaalde trefwoorden om relevante informatie te vinden, maar kan juist ook in de breedte. Ze leren hoe ze goed kunnen verwijzen naar geraadpleegde artikelen, mede om plagiaat te voorkomen, en hoe ze beknopt kunnen samenvatten. Hierdoor ontwikkelen ze tevens vaardigheden in wetenschappelijk schrijven. Uiteraard is het onmogelijk om deze vaardigheden in slechts 1 lesdag onder de knie te krijgen, maar door actief te oefenen in de les en samen te werken, doen ze al wat kennis en ervaring op.”

“Maar het allerbelangrijkste dat de studenten in mijn les oppikken, is de aanzet tot het ontwikkelen van een kritisch denkvermogen. Het vermogen om kritisch na te denken over alle informatie die tot ons komt, ongeacht of het uit een onderzoek, de krant, internet of gesprekken komt. Ze leren zich bewust te zijn van het feit dat informatie niet neutraal is. Bij wetenschappelijk onderzoek spelen daarbij verschillende aspecten een rol: Hoe wordt een onderzoek gestart, met welke vraag? In welke context vindt de studie plaats en vooral: vanuit welke financieringsbronnen? Bovendien hebben we allemaal zelf een filter die beïnvloedt hoe we de werkelijkheid ervaren en gedeeltelijk bepaalt hoe we informatie verwerken. Deze filter bepaalt ook welke informatie we onthouden en welke we vergeten.”

Leren studenten in jouw les hoe ze hun filter laten zakken of leren ze zich bewust te zijn van het feit dat ze een filter hebben en dat ze daardoor informatie misschien anders interpreteren dan een ander?

“Dat laatste! Het is essentieel om je bewust te zijn van de ‘bias’, het filter dat zorgt voor een vertekend of gekleurd beeld. Het bewustzijn dat onze eigen blik ook gekleurd is, stelt ons in staat om vérder te kijken en om ons te realiseren dat er nog meer is dan hetgeen we nu waarnemen. We hebben allemaal een gekleurde blik, inclusief ikzelf, en dat is helemaal niet erg. We zijn immers ook gewoon mens en we kunnen niet de hele olifant waarnemen, alleen een deel ervan, zoals een stuk van de slurf of van de staart of welk ander deel dan ook. Het allerbelangrijkste vind ik de bewustwording hiervan.”

“Deze ‘bias’ zie je ook bij onderzoeken want onderzoeken moeten uiteraard gefinancierd worden. Bijvoorbeeld: een producent van homeopathische middelen kan een onderzoek financieren en of een producent van reguliere medicatie. Dat kan een rol spelen bij de conclusies van een onderzoek. Ook universiteiten worden (deels) gefinancierd door bedrijven. Als het goed is, handelen zij zo objectief mogelijk, maar in alle onderzoek geldt ook de zogenaamde “publicatie bias”. Dat betekent als een onderzoek een positief effect laat zien, bijvoorbeeld dat een bepaald middel effectief is, dan wordt dat eerder gepubliceerd dan wanneer het neutraal of negatief is. Dus het feit dat het überhaupt gepubliceerd wordt, ís al resultaat van een “gekleurde bril”. Dus dat betekent dat je veel minder kan vinden over middelen die NIET werken, dan over middelen die WEL werken. Het is een menselijke neiging om je ‘mislukkingen’ niet te delen.”